หนึ่งในความล้มเหลวของการทำธุรกิจคือ การเลือก “หุ้นส่วนผิด” ซึ่งคำว่า ผิด ในที่นี้อาจไม่ได้หมายถึงแค่กรณี เพื่อนรักหักเหลี่ยมโหด แทงข้างหลัง ตีท้ายครัว หรือโยนความผิดกันไปมาเมื่อเกิดปัญหาเท่านั้น แต่อาจจะหมายรวมถึงอุปนิสัยส่วนตัวของหุ้นส่วนแต่ละคน ความสามารถและความชำนาญที่อาจจะไม่เหมาะสมกับธุรกิจนั้น ๆ ที่ทำร่วมกัน
ไม่มีอะไรที่จะมาการันตีได้ว่าหุ้นส่วนจะเวิร์คหรือไม่
ถ้าคุณตัดสินใจแล้วว่าจะโซโลเองไม่ต้องมีหุ้นส่วนก็ตัดปัญหานี้ไปได้ การทำธุรกิจคนเดียวดีที่คล่องตัว ทำเร็ว ตัดสินใจเร็วเพราะอำนาจในการตัดสินใจอยู่ในกำมือคุณคนเดียว แต่แนะนำว่าอย่างไรเสียควรมีที่ปรึกษาเพื่อช่วยระดมความคิดหรือช่วยในการตัดสินใจสำคัญ ๆ ด้วย
แต่ถ้าหากยังไม่พร้อมจะบินเดี่ยว การมีหุ้นส่วนก็ดีไม่หยอก มีคนช่วยแบกรับความเสี่ยงด้วยกัน ช่วยกันคิดแก้ไขปัญหาในแต่ละวัน เพราะธุรกิจบางอย่างมีปัญหาจุกจิกในแต่ละวันเยอะ จนบางวันคุณอาจต้องกุมขมับกับปัญหาที่รุมเร้า
มีหลายกรณีที่หุ้นส่วนทางธุรกิจมักเป็นเพื่อน หรือคนรัก ซึ่งจริงอยู่ว่าอาจจะดูสนุกสนาน ได้พบปะกันพูดคุยกันตลอดเวลา หรือได้สังสรรค์กันอยู่เป็นนิจ แต่ปัญหาที่พบบ่อยคือ พอร้านทำกำไรงอกเงย ก็จะมีปัญหาเรื่องการแบ่งรายได้ที่ไม่ลงตัว หรือในทางกลับกัน เมื่อร้านเกิดปัญหาก็มักโยนความผิดกันไปมา ทะเลาะเบาะแว้งถึงขั้นแตกหักก็มีไม่น้อย
เรื่องหุ้นส่วนจึงเป็นเรื่องละเอียดอ่อนมาก ๆ ต้องใช้เวลาตัดสินใจ หรือบางทีก็อาศัยเรื่องของโชคด้วยได้หุ้นส่วนดีเหมือนถูกหวยรางวัลที่ 1
ขนาดพี่น้องที่คลานตามกันมายังไม่เหมือนกัน ยังทะเลาะกันเรื่องเงินให้ได้เห็นกันถมไป นับประสาอะไรกับหุ้นส่วนที่เป็นคนอื่น หรือคนนอก จึงควรหลีกเลี่ยงอย่าร่วมหุ้นกับคนที่เพิ่งสนิทสนม คนที่เจ้าอารมณ์ คนที่วุฒิภาวะไม่น่าจะไปรอด หรือหุ้นส่วนที่พยายามจะพาแฟนหรือเครือญาติมาคุมงานในธุรกิจ
โดยเฉพาะอย่างยิ่งคุมเรื่องบัญชี การมีหุ้นส่วนคือการที่คุณต้องสามารถแบ่งความรับผิดชอบเรื่องเงินลงทุนร่วมกัน และมีความสามารถหรือความชำนาญที่แตกต่างกันออกไป เพื่อเติมเต็มในส่วนที่หุ้นส่วนอีกคนขาด
เหมือน ๆ กัน ก็ไม่จำเป็นต้องมองหาคนแบบคุณมาเพิ่ม
ก่อนเริ่มทำธุรกิจ ใช้เวลาสักนิดในการพิจารณา “หุ้นส่วน” ของคุณว่า เขา/เธอ ต้องมีความสามารถที่ต่างกับคุณ เพื่อมาเสริมทัพในด้านต่าง ๆ ถ้าหากทำได้
ดีกว่า…หุ้นส่วนคนหนึ่งเก่งด้านการตลาด คนหนึ่งเชี่ยวชาญด้านการจัดทำบัญชี การเงิน หรืออีกคนหนึ่งสามารถดูแลในด้านการบริหารจัดการทั่วไปในร้าน เลือกที่ความ “ต่าง” อย่าเลือกเพราะว่า ดีจังเราช่าง “เหมือน”
เขาเธอ ต้องเปิดกว้างมากพอที่จะรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น เพราะในการบริหารจัดการ การระดมความคิด ‘และมันสมองเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นในแต่ละวันเป็นเรื่องที่ต้องทำอยู่เสมอ
เขา/เธอ ต้องรักในธุรกิจนี้และสามารถอยู่กับมันได้นาน ๆ พร้อมจะช่วยกันแก้ไขปัญหาไปให้ตลอดรอดฝั่ง ไม่หวังแต่จะโกยกำไร
อย่าเลือกเพราะ “เกรงใจ” หรือเห็นว่า “คนกันเอง”
เพราะในท้ายที่สุดหากเกิดปัญหา คนกันเองนี่แหละที่จะสร้างปัญหาปวดหัวได้ดีนักแล ประเมินศักยภาพความสามารถของหุ้นส่วนด้วยใจที่เป็นกลาง ตัดความสนิท ความลำเอียง ความคุ้นเคยและความเกรงใจออกไป พิจารณาว่าทักษะความสามารถไหนที่คุณทำไม่ได้ และอยากได้จากหุ้นส่วนคนนั้น ๆ
ปัญหาที่พบบ่อยคือการที่คนสองคนหรือมากกว่านั้นมีความเหมือนกันทุกอย่าง ทั้งความสามารถและอารมณ์มาเป็นหุ้นส่วนกัน
ใช้เวลา คุณไม่สามารถทำความรู้จักใครได้อย่างแท้จริงจากการพูดคุยแค่ไม่กี่อาทิตย์หรือไม่กี่เดือน การรู้จักตัวตนของคนต้องใช้เวลามาก ยิ่งมีโอกาสพูดคุย แลกเปลี่ยนความคิดเห็น หรือถกปัญหากันต่อหนบ่อยมากเท่าไร ยิ่งทำให้คุณรู้จักคนคนนั้นมากขึ้นเท่านั้น อย่ารีบ ดูคนดูนาน ๆ
ระยะทางพิสูจน์ม้าฉันใด กาลเวลาย่อมพิสูจน์คนฉันนั้น แบ่งความรับผิดชอบด้านการเงินให้ชัดเจน ใครรับผิดชอบเท่าไหร่ หุ้นกี่หุ้น อย่าหุ้นกับคนที่ไม่ยอมลงเงินเด็ดขาด! แม้คนคนนั้นจะพยายามอ้างถึงทรัพย์สินหรือสินทรัพย์ที่มีมูลค่ามากมายหรือใกล้เคียงก็ตาม เพื่อป้องกันการหายตัวหรือหนีไปดื้อ ๆ แล้วทิ้งภาระรับผิดชอบให้คุณไว้แต่เพียงคนเดียว
อิงกฎหมายเสมอ
เอกสารทุกอย่างเกี่ยวกับข้อตกลงที่ทำกับหุ้นสวน ทั้งเรื่องเงินลงทุน งานที่รับผิดชอบ หรือการปันหุ้นควรทำเป็นลายลักษณ์อักษรชัดเจน และมีการยืนยันกันทาง กฎหมายหรือที่เรียกว่า Agreement เพื่อความมั่นใจและความปลอดภัยในทางธุรกิจ หรือเพื่อรับมือกับเรื่องที่ไม่คาดคิด เช่น ในกรณีที่หุ้นส่วนเสียชีวิต พิการ หรือทิ้งธุรกิจไปกลางคัน เพื่อที่หุ้นส่วนที่เหลือสามารถจะจัดการในส่วนนั้น ๆ แทนได้
ตรวจเซ็กแบ็คกราวด์
ตรวจเซ็กแบ็คกราวด์หรือที่มาที่ไปของหุ้นส่วนคนนั้นอย่ากลัวจะถูกมองว่าเป็นการจับผิด คิดเสียว่ามันคือความปลอดภัยในระยะยาว ดูว่าที่ผ่านมาเขา/เธอเคยต้องคดีอาญาหรือไม่ เคยมีประวัติการโกง ฉ้อฉล มีปัญหาเรื่องการเงินมาโดยตลอด หรือการล้มเหลวทางธุรกิจใดมาบ้าง และจะดีมากถ้าหากมีการยืนยันหรือ Reference จากผู้ที่เชื่อถือได้ โดยหุ้นส่วนต้องสามารถเปิดเผยสถานการณ์ทางการเงินส่วนตัว เครดิตสินทรัพย์หรือหนี้สินต่อหุ้นส่วนคนอื่น ๆ ได้อย่างเต็มใจ
ครูพี่ม้อค ธวัชชัย พืชผล (วิชาอาแปะ สอนรวย) คณะทำงานสำนักพิมพ์ 7D BOOK & DIGITAL
ขอบคุณภาพประกอบจาก: เว็บไซต์ Pexels